Krajowe Dni Szkoły Psychoanalizy EPFCL-Francja pt. „Płeć i sposoby jej pozorowania” – 25 i 26 listopada 2023, Paryż i Zoom
Już w najbliższy weekend w Paryżu odbędą się coroczne Krajowe Dni Szkoły Psychoanalizy EPFCL-Francja pt. „Płeć i sposoby jej pozorowania” (z fr. Le sexe et ses semblants). Wezmą w nich udział przedstawicielki FPPL, Sara Rodowicz Ślusarczyk i Anna Wojakowska-Skiba, ta ostatnia z wystąpieniem związanym z pytaniem, czy samotność u kobiet to efekt ich wyborów czy może coś, co odnosi się do kobiecej płci?
Poniżej prezentujemy informacje organizacyjne i wprowadzenie do problematyki konferencji.
Informacje organizacyjne:
Spotkanie odbywa się w języku francuskim. Osoby udające się na miejsce, mogą się zarejestrować jeszcze w dniu konferencji. Osoby z zagranicy, planujące udział przez Zoom, mogą skontaktować się z organizatorami poprzez e-mail: jn2023.epfcl@gmail.com w celu określenia sposoby płatności i otrzymania linku.
Program i formularz rejestracyjny znajdują się na stronie: https://www.champlacanienfrance.net/evenement/journees-nationales-de-lepfcl-france/#decos-complement
Wprowadzenie do problematyki konferencji:
Stwierdzenie, że jest się mężczyzną lub kobietą, ani nie stanowi gwarancji tożsamości seksualnej, ani nie upewnia podmiotu co do jego płci. Wpasowanie się w ten podział, który wydaje się oparty na biologii, może wiązać się z dyskomfortem, jeżeli nie z czymś znacznie gorszym. Czy możliwe, że jest tak dlatego, że jest to coś, co określa nas pod względem seksualnym? Według Lacana mężczyznę i kobietę, niezależnie od własnej anatomii, definiuje to, co jest przez nich sygnalizowane drugiej płci. Takie podejście natychmiast umiejscawia podmioty w kontekście pozorów, które wywodzą się z rejestru zwanego przez Lacana wyobrażeniowym.
Parada seksualna
Aby rzucić więcej światła na kwestię pozorów, Lacan odnosi się do tańca godowego, czyli do prezentacji własnych walorów w świecie zwierząt. Lacan zauważa, że „ludzkie zachowanie seksualne polega na utrzymaniu do pewnego stopnia tego zwierzęcego pozorowania”, poprzez obustronną wymianę znaków, różni się ono tym, że dla istoty mówiącej pozorowanie jest „przekazywane w dyskursie”. Jego zdaniem, „na obrzeżach dyskursu (…) od czasu do czasu pojawia się to, co realne [1]”. Natomiast wtedy, kiedy dyskurs się załamuje, może pojawić się przemoc seksualna.
Dyskursy na temat płci
W naszych społeczeństwach, niezależnie od promowania dyskursów, które starają się odsunąć od nas kwestię tego, co niemożliwe, to właśnie między realnym płci a jej pozorowaniem sytuuje się zagadnienie relacji istot mówiących do seksualności i upłciowienia.
Wraz z pojęciem upłciowienia Lacan wraca do rozważań na temat wyboru płci, wskazując, że kwestia płci podmiotowej jako dotycząca wszystkich ludzi w ich relacji do języka, jest inna od płci wynikającej z różnicy anatomicznej.
Pojawia się pytanie, czy kwestia transpłciowości, bardzo aktualna we wszystkich swoich odmianach i kombinacjach, nie stanowi współczesnego paradygmatu dla kwestionowania przez podmioty realnego płci i relacji do pozorowania płci?
W swoim nauczaniu w latach 70-tych Lacan mówił o tym, w jaki sposób to, co realne łączy się z tym, co związane z pozorowaniem płci, polecając swojej publiczności lekturę książki „Sex and gender” Roberta Stollera (1968). Kwestie dotyczące tożsamości seksualnej, wyboru obiektu, pragnienia i różnych przejawów rozkoszowania się, od zawsze tkwiły w martwym punkcie i to zarówno dla mężczyzn, jak i kobiet. To, co dzieje się obecnie wymusza jednak na nas refleksję nad ruchami społecznymi i postulatami dotyczącymi płci, które są nieodłączną częścią naszego współczesnego społeczeństwa. To, co kiedyś było teorią, teraz, w krajach demokratycznych stało się społeczną i polityczną rzeczywistością. Rzeczywistością, która kwestionuje i podważa zasady, prawa i powiązania etyczne między podmiotami.
Kwestia płci i klinika analityczna
Podczas gdy pytania o męskość i kobiecość są nadal aktualne w naszej praktyce klinicznej, tak psychoanalitycy, jak i specjaliści z dziedzin medycznych i społecznych, są coraz częściej poszukiwani przez tych, dla których kwestia płci budzi wątpliwości. W ramach praktyki klinicznej tożsamość płciowa jawi się jako roszczenie lub źródło ogromnego cierpienia. Czy oprócz poszukiwania rozpoznania, które jest bardzo żywe, nie moglibyśmy widzieć w tym potrzeby mianowania?
Realne płci
Wśród psychoanalityków, cenione przez Freuda pytanie o popęd seksualny, przeformułowane przez Lacana jako seksualna rzeczywistość nieświadomego, wywołało rozmaite reakcje – od odrzucenia, przez podziały i pęknięcia aż do poczynienia znaczących postępów w rozwoju koncepcji. Narzuca się pytanie, jak współczesne społeczeństwo rozumie niemożliwą komplementarność rozkoszy pomiędzy płciami, owo słynne „nie ma stosunku płciowego”, wysunięte przez Lacana?
Lacan już w 1953 r. wzywał psychoanalityka, aby docierali „do podmiotowej problematyki swoich czasów”[2]. Czy dzisiejsze kwestionowanie płci może pomóc wyjaśnić ten wyjątkowy sposób, w jaki każda istota mówiąca radzi sobie z realnym płci?
Coroczne Krajowe Dni Szkoły Psychoanalizy EPFCL-Francja pt. „Płeć i sposoby jej pozorowania” (z fr. Le sexe et ses semblants), będą okazją do debaty na temat.
[tłum. z fr. Anna Wojakowska-Skiba]
Bibliografia:
[1] Lacan J., Séminaire XVIII- D’un discours qui ne serait pas du semblant [O dyskursie, który by nie był pozorem], Paris, Seuil, 2007, str. 32. (niewydane w Polsce)
[2] Lacan J., Funkcja i pole mówienia i mowy w psychoanalizie. (1953), Wyd. KR, Warszawa 1996 [Fonction et champ de la parole et du langage, Ecrits, Paris, Seuil, 1966, str. 321.]
Komitet naukowy konferencji: Sylvana Clastres (przewodnicząca), Sidi Askofare, Bernard Brunie, Patricia Dahan, Roseline Le Cœur, Éliane Pamart, Natacha Vellut.